2025-yil Mustaqillikning 35-yilligi O‘zbekiston tarixida yana bir muhim burilish sanasiga aylandi — mamlakat uchun yangi qadriyatlar, strategiyalar va adolatli tartib-intizom yo‘nalishidagi islohotlar mushtarak ruhda davom etmoqda.

Sud-huquq tizimida raqamli islohotlar

• Sudlarni raqamlashtirishga katta e'tibor qaratildi: majlislar audio orqali yozib olinadi, apellyatsiya va kassatsiya holatlarda avtomatik tarzda sudyalarga ishlar taqsimlanadi, sud majlisi vaqtlari SMS orqali yuboriladi, qarorlar onlayn tarzda e'lon qilinadi.
• “E-XSUD” va “ADOLAT” axborot tizimlari orqali interaktiv xizmatlar kengaytirildi: elektron murojaat, hujjatlar taqdimoti, arxivlashtirish va avtomatik hujjat shakllantirish imkoniyatlari joriy etildi.
• Sud tizimi 38 ta davlat organi bilan axborot almashish integratsiyasini ta'minladi; barcha sudlar optik tolali tarmoq orqali ulanib, axborot-hujjatlar samarali raqamlashtirildi.

Shaffoflik va sudyalar malakasi

• Sudyalar faoliyati elektron reyting orqali baholanadi, bu esa samaradorlikni oshirish, korrupsiyaga qarshi kurashda ochiqlikni kuchaytiradi.
• Har bir sud tizimida matbuot kotiblarini joriy etish, ijtimoiy tarmoqlarda sud kominikatsiyasini olib borish, sud faoliyatini keng jamoatchilikka tushunarli yetkazish yo‘lga qo‘yildi.

Strukturaviy islohotlar, yangi xizmatlar va institutlar

• Ma’muriy sudlar 2017 yil tashkil etildi va 2023 yilning birinchi choragigacha 65 487 ish ko‘rib chiqildi, ularning 58.6 % arizachilar foydasiga hal qilindi.
• Jinoyat huquqidagi o‘zgarishlar: qamoqqa olish muddatlari qisqartirildi, dastlabki tergov va ehtiyot choralar soddalashtirildi, 2016 yildan bugungacha 6 500 ga yaqin mahkum afv etildi; “Elektron jinoyat ishi” joriy etilmoqda.
• Yangi “Digital Court” konsepti rasman ma’qullandi: jinoiy, sud protseduralarini raqamlashtirish, korrupsiyani kamaytirish va fuqarolarga qulaylik yaratish uchun joriy etiladi.
• Sud profesionalizmiga e’tibor: viloyat hududlarida regional apellyatsiya va kassatsiya tizimi qayta ko‘rib chiqilib, 5 ta yangi regional review court tashkil etiladi; Amaliy va nazariy tayyorgarlik “30 % nazariya – 70 % amaliyot” tamoyili asosida olib boriladi; Sudiylar oliy maktabi esa yangicha “Yudicial Academy”ga aylantiriladi.

Yuridik kadrlarni qayta tayyorlash va malakasini oshirish – yangi bosqichda

Mustaqillikning 35-yilligida amalga oshirilayotgan eng muhim vazifalardan biri – adliya organlari, yuridik xizmat, advokatura, notariat, sud ekspertizasi, arxiv ishi, mediatsiya va intellektual mulk sohalarida ishlovchi mutaxassislarning bilim va ko‘nikmalarini zamon talabiga mos ravishda yangilashdir.

·         Kasbiy moslashuvchanlik: Davlat organlari, xususiy sektor malaka oshirish shakllarini kasbiy ehtiyojdan kelib chiqqan holda mustaqil tanlash imkoniyati yaratildi. Bu yuridik mutaxassislar uchun moslashuvchan va manzilli ta’limni ta’minlaydi.

·         Dual ta’lim joriy etilishi: Kasbiy o‘qitishning ish jarayoni bilan integratsiyasi kuchaytirildi. Endilikda yuristlar nazariy bilim bilan birga real ish joyida amaliyot asosida tayyorlanadi.

·         Xalqaro standartlarga mos tayyorlov: O‘zbekiston Respublikasi manfaatlarini xalqaro miqyosda munosib ifoda eta oladigan yuridik kadrlarni tayyorlash maqsadida xalqaro modul va dasturlar joriy etildi.

·         Oliy ma’lumotli shaxslarni qayta tayyorlash: Yuridik sohaga kirish istagini bildirgan oliy ma’lumotli shaxslar uchun maxsus qayta tayyorlash kurslari kengaytirildi.

·         Huquqiy ta’limni kengaytirish: Umumta’lim, o‘rta maxsus va professional ta’lim muassasalarida huquqiy fanlardan dars beradigan, oliy noyuridik ma’lumotli pedagoglarni qayta tayyorlash va ularning malakasini davriy oshirish tizimi yo‘lga qo‘yildi.

·         Davlat va xususiy sektor uchun huquqiy savodxonlik kurslari: Yuridik va noyuridik sohalarda ishlovchi davlat xizmatchilari, xususiy sektor hamda fuqarolik jamiyati institutlari vakillarining huquqiy bilimini oshirish uchun maxsus o‘quv dasturlari ishlab chiqildi.

·         Manzilli o‘qitish: Tashkilotlarning ichki hujjatlari, ish yuritish tartiblari va shartnomaviy munosabatlarini tahlil qilib, mutaxassislarni individual ehtiyojlardan kelib chiqqan holda shartnoma asosida o‘qitish amaliyoti yo‘lga qo‘yildi.

·         Raqamli ta’lim resurslari: Onlayn platformalar, masofaviy ta’lim tizimlari va mobil ilovalar orqali nazariy bilim va amaliy ko‘nikmalarni uzluksiz rivojlantirish imkoniyatlari yaratildi.

·         Kredit-modul tizimi: Malaka oshirish jarayonida kredit-modul tizimi kengaytirildi, kazus va keys-texnologiyalar asosida o‘qitish keng qo‘llanilmoqda.

·         Ilmiy-metodik ta’minot: Adliya organlari va muassasalari faoliyatini tahlil qilib, ularni takomillashtirish bo‘yicha ilmiy asoslangan tavsiyalar ishlab chiqilmoqda. Huquqni qo‘llashdagi muammolar bo‘yicha fundamental va amaliy tadqiqotlar olib borilmoqda.

·         Xalqaro hamkorlik: Malaka oshirish jarayoniga xorijiy ekspertlar jalb qilinmoqda, ilg‘or tajriba almashish bo‘yicha xalqaro loyihalar amalga oshirilmoqda.

35-yillik mamlakatni kelajakka olib boradi

2025 yil – shunchaki raqam emas, balki O‘zbekiston uchun adolatga yo‘naltirilgan mustahkam poydevor davridir. Bu yil sud-huquq tizimida intuitivlik, shaffoflik va fuqarolik talablariga asoslangan — “Xalq davlat idoralariga emas, idoralar xalqqa xizmat qilishi kerak” prinsipini amalda namoyon qilgani bilan yodda qoladi.

Yuridik kadrlarni qayta tayyorlash va

malakasini oshirish instituti Matbuot kotibi  

Nuriniso Nurmuhammedova